Các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định mức hình phạt cho người phạm tội. Vì vậy, việc hiểu rõ những quy định của pháp luật về vấn đề này là hết sức cần thiết. Đặc biệt là vấn đề về quy định áp dụng khi vừa có tình tiết giảm nhẹ, vừa có tình tiết tăng nặng.
Quy định của pháp luật về tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ
>>Xem thêm: Gia Đình Có Công Với Cách Mạng Có Phải Là Tình Tiết Giảm Nhẹ Trong Vụ Án Hình Sự?
Mục Lục
Quy định về tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Về tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
- Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
- Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
- Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
- Phạm tội do lạc hậu;
- Người phạm tội là phụ nữ có thai;
- Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
- Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
- Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
- Người phạm tội tự thú;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo ăn năn hối cải;
- Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án
- Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.
Lưu ý:
- Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
- Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật hình sự 2015 quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt.
CSPL: Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017
Tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
- Phạm tội có tổ chức;
- Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;
- Phạm tội có tính chất côn đồ;
- Phạm tội vì động cơ đê hèn;
- Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;
- Phạm tội 02 lần trở lên;
- Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;
- Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên;
- Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;
- Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;
- Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội;
- Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;
- Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;
- Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.
Lưu ý:
Các tình tiết đã được Bộ luật hình sự 2015 quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.
CSPL: Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017
Hướng giải quyết của Tòa án như thế nào?
Cơ chế giải quyết khi vừa có tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng
Trong trường hợp người phạm tội vừa có tình tiết tăng nặng, vừa có tình tiết giảm nhẹ, Tòa án sẽ đánh giá mức độ tương đương của các tình tiết này để quyết định mức án tương ứng. Cụ thể:
- Lượng tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ tương đương nhau hoặc xét tính chất của tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ tương đương nhau, có thể triệt tiêu nhau thì tiến hành xử phạt người phạm tội theo mức án tuyên trong trường hợp thông thường.
- Lượng tình tiết tăng nặng nhiều hơn tình tiết giảm nhẹ hoặc xét tính chất của tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ thấy có cơ sở để tăng nặng trách nhiệm hình sự (TNHS) thì tiến hành xử phạt người phạm tội theo mức án tuyên trong trường hợp đã tăng nặng TNHS.
- Lượng tình tiết tăng nặng ít hơn tình tiết giảm nhẹ hoặc xét tính chất của tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ thấy có cơ sở để giảm nhẹ TNHS thì tiến hành xử phạt người phạm tội theo mức án tuyên trong trường hợp đã giảm nhẹ TNHS.
Trên thực tế, không có văn bản quy định cụ thể về hướng giải quyết trong trường hợp này. Vậy nên, cơ sở để xác định sự tương đương về tính chất giữa các tình tiết tặng nặng và giảm nhẹ TNHS không rõ ràng, chủ yếu dựa vào sự xem xét chủ quan của Hội đồng xét xử.
Luật sư tư vấn pháp luật hình sự
- Tư vấn hành vi có vi phạm pháp luật hay không? Nếu có thì có cấu thành tội phạm hay không? Phụ thuộc vào hành vi và động cơ?Chế tài áp dụng đối với hành vi vi phạm là như thế nào?
- Tư vấn mức khung hình phạt cho loại tội phạm
- Tư vấn, hỗ trợ xin giảm nhẹ hình phạt
- Tư vấn bồi thường dân sự trong vụ án hình sự
Trong quá trình xét xử Luật sư đại diện cho thân chủ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, thay mặt biện luận trước tòa, tham gia tranh luận với đại diện Viện kiểm sát, với đại diện bị hại nhằm làm sáng tỏ sự thật khách quan.
Sau đó hỗ trợ thực hiện thủ tục kháng cáo khi có căn cứ cho rằng bản án được tuyên chưa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của than chủ.
Dịch vụ Luật sư tư vấn và bào chữa cho bị can, bị cáo
Trên đây là nội dung tư vấn về quy định áp dụng khi vừa có tình tiết giảm nhẹ, vừa có tình tiết tăng nặng. Nếu bạn đọc có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến các vấn đề hình sự hoặc muốn tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan xin vui lòng liên hệ Văn phòng Luật sư qua HOTLINE: 1900.6363.87 để được tư vấn. Xin cám ơn.
