Hợp đồng thiết kế, xây dựng được xác lập để đảm bảo quyền và lợi ích của các bên khi tham gia giao dịch. Việc soạn thảo điều khoản hợp đồng không rõ ràng sẽ dẫn đến tranh chấp. Giải quyết tranh chấp hợp đồng thiết kế, xây dựng thường phức tạp và kéo dài ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Trong bài viết này, Chuyên tư vấn luật sẽ gửi đến Quý bạn đọc các loại tranh chấp thường xảy ra và hướng giải quyết khi gặp phải tình huống này.
Thiết kế và xây dựng
>>> Xem thêm: Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng
Mục Lục
Hợp đồng thiết kế và xây dựng là gì?
Hợp đồng thiết kế và thi công xây dựng công trình (tiếng Anh là Engineering – Construction viết tắt là EC) là hợp đồng để thực hiện việc thiết kế và thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình; hợp đồng tổng thầu thiết kế và thi công xây dựng công trình là hợp đồng thiết kế và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư xây dựng.
Cơ sở pháp lý: Điểm d Khoản 1 Điều 3 Nghị định 37/2015/NĐ-CP.
Tranh chấp giữa các bên
Một số tranh chấp thường phát sinh trong hoạt động thiết kế và xây dựng
Trong quá trình thực hiện các hợp đồng xây dựng có rất nhiều tranh chấp có thể phát sinh bởi các nguyên nhân khác nhau. Những tranh chấp thường phát sinh chính là:
Tranh chấp do vi phạm tiến độ thanh toán theo hợp đồng
- Theo quy định tại Điểm đ Khoản 2 Điều 27 Nghị định 37/2015/NĐ-CP thì bên giao thầu thi công xây dựng phải Thanh toán cho bên nhận thầu theo đúng tiến độ thanh toán trong hợp đồng.
- Khi các nhà thầu đã hoàn thành nghĩa vụ thi công theo hợp đồng đã giao kết. Nhưng bên giao thầu lại không tiến hành thanh toán đầy đủ khối lượng mà nhà thầu đã thi công hoặc có thể tìm cách gây khó khăn, chậm trễ thanh toán làm thiệt hại kinh tế cho nhà thầu. Đây là hành vi vi phạm quy định về nghĩa vụ của bên giao thầu thi công xây dựng theo quy định của pháp luật.
Chính vì vậy, để đảm bảo quyền lợi của mình, các bên cần quy định điều khoản nghĩa vụ thanh toán tiền theo Điều 280 Bộ luật Dân sự 2015 một cách chặt chẽ.
Tranh chấp do không đảm bảo tiến độ thi công, chất lượng công trình
- Trong lĩnh vực thi công xây dựng vấn đề tiến độ và chất lượng công trình là các yếu tố vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, trong quá thực tế các bên rất dễ xảy ra tranh chấp bởi quá trình thi công do bị tác động bởi nhiều yếu tố dẫn đến nhà thầu đã thi công công trình không đảm bảo về mặt thời gian hoặc chất lượng công trình.
- Chính vì vậy, để hạn chế xảy ra tranh chấp, các bên trong hợp đồng thiết kế và xây dựng cần lưu ý:
- Bên nhận thầu có trách nhiệm lập tiến độ chi tiết thực hiện hợp đồng trình bên giao thầu chấp thuận để làm căn cứ thực hiện. Thời gian thực hiện hợp đồng được tính từ ngày hợp đồng có hiệu lực cho đến khi các bên đã hoàn thành các nghĩa vụ theo hợp đồng xây dựng đã ký
- Bên cạnh đó, trong quá trình thực hiện bên giao thầu có quyền Kiểm tra chất lượng thực hiện công việc để đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình, qua đó kịp thời đốc thúc, nhắc nhở.
- Trong quá trình thi công, trường hợp ngoài ý muốn xảy ra như thiên tai, lũ lụt, việc bàn giao mặt bằng không đúng với các thỏa thuận trong hợp đồng,.. thì các bên có thể điều chỉnh tiến độ thi công sao cho phù hợp với hoàn cảnh.
Cơ Sở Pháp Lý: Điều 14, Điều 27, Điều 39 Nghị định 37/2015/NĐ-CP.
Tranh chấp do một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng trước thời hạn
- Trường hợp không thuộc Khoản 2 và Khoản 3 Điều 145 Luật Xây dựng 2014 thì được xem là đơn phương chấm dứt hợp đồng trước thời hạn.
- Theo quy định tại Điều 146 Luật Xây dựng 2014, điều khoản về phạt hợp đồng xây dựng phải được thỏa thuận và ghi trong hợp đồng. Các bên cần thỏa thuận với nhau về vấn đề đơn phương chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. ví dụ: hành vi mà bên nhận thầu không thực hiện công việc trong hợp đồng liên tục trong một tháng mà không có lý do chính đáng thì được xem là đơn phương chấm dứt hợp đồng…
- Đối với công trình xây dựng sử dụng vốn nhà nước, mức phạt hợp đồng không vượt quá 12% giá trị phần hợp đồng bị vi phạm. Bên cạnh đó, bên vi phạm hợp đồng còn phải bồi thường thiệt hại cho bên kia, bên thứ ba (nếu có) theo quy định của Luật Xây dựng và pháp luật có liên quan khác.
Như vậy, các bên trong hợp đồng xây dựng chỉ được áp dụng phạt vi phạm khi có thỏa thuận.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp
>>Xem thêm: Giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng thiết kế và xây dựng
Tùy thuộc vào lựa chọn của các bên, nếu không lựa chọn giải quyết tranh chấp thông qua con đường hòa giải, thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng thiết kế và xây dựng có thể được lựa chọn là: Trọng tài Thương mại, Tòa án Nhân dân.
Đối với trường hợp người khởi kiện lựa chọn Tòa án Nhân dân là cơ quan giải quyết tranh chấp thì lưu ý những điều sau:
- Theo Điều 26 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, vì đây bản chất của hợp đồng thiết kế và xây dựng là hợp đồng xây dựng. Cho nên, Tòa án có thẩm quyền giải quyết đối với tranh chấp trên.
- Theo Điều 35 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân huyện có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về hợp đồng quy định tại Điều 266 của Bộ luật này.
Đồng thời, Điều 39 Bộ luật này cũng quy định về thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ:
- Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về dân sự quy định tại các Điều 26 của Bộ luật này;
- Các đương sự có quyền tự thỏa thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức giải quyết những tranh chấp về dân sự quy định tại các điều 26 của Bộ luật này.
Theo khoản 3, Điều 35 và điểm c, khoản 1, Điều 37, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 35, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Từ những căn cứ trên, thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng thiết kế và xây dựng là Tòa án Nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú. Trường hợp mà có đương sự ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án Nhân dân cấp tỉnh.
Cơ sở pháp lý: Điều 26, Điều 35, Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng thiết kế và xây dựng
Khi các bên muốn tự giải quyết tranh chấp với nhau, các bên phải tuân thủ nguyên tắc được quy định tại Khoản 8 Điều 146 Luật Xây dựng 2014:
- Các bên tranh chấp phải tôn trọng thỏa thuận hợp đồng và các cam kết trong quá trình thực hiện hợp đồng, bảo đảm bình đẳng và hợp tác; các bên hợp đồng có trách nhiệm tự thương lượng giải quyết tranh chấp.
- Trường hợp các bên không thương lượng được thì tranh chấp được giải quyết thông qua hòa giải, trọng tài thương mại hoặc tòa án theo quy định của pháp luật.
Hồ sơ khởi kiện
Hồ sơ khởi kiện bao gồm:
Đơn khởi kiện theo mẫu số Mẫu số 23-DS kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13/01/2017do Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ban hành các biểu mẫu trong tố tụng dân sự. Nội dung đơn khởi kiện được quy định tại Khoản 4 Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện:
- Hợp đồng và/hoặc các giấy tờ, biên bản liên quan đến việc giao kết hợp đồng v.v..;
- Các tài liệu chứng cứ liên quan đến quan hệ hợp đồng; quá trình thực hiện hợp đồng và việc thực hiện/không thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng của các bên;
- Các tài liệu chứng cứ chứng minh thiệt hại do hành vi vi phạm hợp đồng;
- Chứng minh nhân dân, căn cước nhân dân của các bên,..
Cơ sở pháp lý: Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp
Trình tự, thủ tục mỗi hình thức về cơ bản được thực hiện như sau:
Đối với giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải được thực hiện theo Khoản 2 Điều 46 Nghị định 37/2015/NĐ-CP. Các bên phải thỏa thuận giải quyết thông qua hòa giải được thực hiện bởi cơ quan, tổ chức hoạt một số chuyên gia. Chi phí cho ban xử lý tranh chấp được tính trong giá hợp đồng xây dựng và do mỗi bên hợp đồng chịu một nửa, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Đối với giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại sẽ được điều chỉnh bởi Luật Trọng tài thương mại 2010:
- Nộp đơn khởi kiện và các tài liệu kèm theo với các nội dung như: ngày, tháng, năm; tên, địa chỉ; tóm tắt nội dung tranh chấp,…
- Bị đơn nộp đơn bảo vệ trong thời hạn 10 ngày, kể từ khi nhận đơn khởi kiện và các tài liệu kèm theo.
- Thành lập hội đồng trọng tài bao gồm một hoặc nhiều trọng tài viên, nếu các bên không thỏa thuận thì gồm ba trọng tài viên.
- Tiến hành hòa giải để các bên thỏa thuận với nhau về phương hướng giải quyết tranh chấp.
- Tổ chức phiên họp giải quyết tranh chấp. Hội đồng trọng tài ban hành phán quyết theo nguyên tắc đa số.
Đối với giải quyết bằng Tòa án nhân dân thì sẽ được điều chỉnh bởi Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
- Đương sự nộp Đơn khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp về Hợp đồng thi công xây dựng. Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo thì người khởi kiện phải làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí;
- Tòa án sẽ tiến hành xem xét Đơn khởi kiện, nếu đáp ứng đủ các điều kiện thì sẽ được Tòa án thụ lý;
- Vụ án bước vào giai đoạn chuẩn bị xét xử và hòa giải. Tại giai đoạn này Tòa án sẽ mở phiên họp kiểm tra, giao nộp, công khai chứng cứ và hòa giải. Mục đích là để các đương sự tự thỏa thuận với nhau về hướng giải quyết vụ án và cung cấp chứng cứ cho các bên đương sự;
- Cuối cùng, Tòa án nhân dân sẽ ban hành quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm theo thủ tục chung.
Luật sư giải quyết tranh chấp hợp đồng
- Luật sư tư vấn cho khách hàng, các điều kiện ký kết, đàm phán hợp đồng xây dựng;
- Tư vấn, soạn thảo các loại hợp đồng xây dựng;
- Tư vấn giải quyết các tranh chấp phát sinh trong quá trình đầu tư, thi công, xây dựng giữa chủ đầu tư và nhà thầu thi công;
- Đại diện khách hàng soạn thảo, liên hệ các cơ quan nhà nước giải quyết các tranh chấp xung quanh hợp đồng xây dựng;
- Luật sư tham gia tranh tụng tại phiên tòa với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
Trong bài viết trên, chúng tôi đã trình bày một số tranh chấp thường gặp trong quá trình thực hiện hợp đồng thiết kế, xây dựng. Bên cạnh đó, chúng tôi đã hướng dẫn cách để giải quyết tranh chấp đúng quy định pháp luật. Trường hợp Quý khách hàng có bất cứ thắc mắc về nội dung bài viết hay cần hỗ trợ pháp luật, vui lòng liên hệ Chuyên Tư Vấn Luật qua hotline: 1900636387 hoặc Luật sư hợp đồng của công ty để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Xin cảm ơn.