Nợ Riêng, Nợ Chung Khi Ly Hôn Được Xác Định Như Thế Nào?

Nợ riêng, nợ chung khi ly hôn được xác định như thế nào là câu hỏi đã được quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Ly hôn là cách giải quyết cuối cùng khi tình cảm giữa hai vợ chồng không còn hạnh phúc, mục đích của hôn nhân không đạt được. Bên cạnh giải quyết việc nuôi con, cấp dưỡng, tài sản thì các khoản nợ cũng là một vấn đề lớn. Vậy thì nợ chung, nợ riêng khi ly hôn được xác định như thế nào sẽ được đề cập trong bài viết dưới đây.

Làm thế nào để xác định nợ chung, nợ riêng?

Các trường hợp được xem là nợ chung

Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình 2014, các khoản nợ phát sinh trong các trường hợp sau đây được xem là nợ chung của vợ chồng:

• Từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận xác lập, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định của pháp luật vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm;
• Vợ hoặc chồng thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình;
• Từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung;
• Từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình;
• Bồi thường thiệt hại do con gây ra mà theo quy định của Bộ luật Dân sự thì cha mẹ phải bồi thường;
• Nghĩa vụ khác theo quy định của các luật có liên quan.

Các trường hợp được xem là nợ riêng

Dựa vào các trường hợp xác định là nợ chung có thể xác định được các khoản nợ được xem là nợ riêng. Cụ thể là các khoản nợ do một bên tự ý xác lập thuộc các trường hợp sau:

• Không nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình;
• Không phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung;
• Không để duy trì, không để phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình;
• Không phải nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra theo quy định pháp luật;
• Không phải thuộc trường hợp đại diện giữa vợ và chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình.

Nghĩa vụ trả các khoản nợ chung của vợ chồng

Theo quy định tại Điều 37 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì vợ chồng có các nghĩa vụ chung về tài sản sau đây:

1. Nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận xác lập, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định của pháp luật vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm;

2. Nghĩa vụ do vợ hoặc chồng thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình;

3. Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung;

4. Nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình;

5. Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra mà theo quy định của Bộ luật dân sự thì cha mẹ phải bồi thường;

6. Nghĩa vụ khác theo quy định của các luật có liên quan.

Điều 27 Luật Hôn nhân và gia đình cũng khẳng định: Vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới về các nghĩa vụ nêu trên.

Đồng thời, vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới đối với giao dịch do một bên thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình hoặc giao dịch khác phù hợp với quy định về đại diện tại các Điều 24, 25 và 26 của Luật Hôn nhân và gia đình (đại diện giữa vợ, chồng trong quan hệ kinh doanh…).

Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn

Điều 7 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn như sau:

Vợ chồng khi ly hôn có quyền tự thỏa thuận với nhau về toàn bộ các vấn đề, trong đó có cả việc phân chia tài sản. Trường hợp vợ chồng không thỏa thuận được mà có yêu cầu thì Tòa án phải xem xét, quyết định việc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận hay theo luật định, tùy từng trường hợp cụ thể mà Tòa án xử lý như sau:

• Trường hợp không có văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng hoặc văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị Tòa án tuyên bố vô hiệu toàn bộ thì áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn;
• Trường hợp có văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng và văn bản này không bị Tòa án tuyên bố vô hiệu toàn bộ thì áp dụng các nội dung của văn bản thỏa thuận để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn. Đối với những vấn đề không được vợ chồng thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ ràng hoặc bị vô hiệu thì áp dụng các quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4, 5 Điều 59 và các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật hôn nhân và gia đình để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn.

Khi giải quyết ly hôn nếu có yêu cầu tuyên bố thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị vô hiệu thì Tòa án xem xét, giải quyết đồng thời với yêu cầu chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn.

Khi chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn, Tòa án phải xác định vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ về tài sản với người thứ ba hay không để đưa người thứ ba vào tham gia tố tụng với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Trường hợp vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ về tài sản với người thứ ba mà họ có yêu cầu giải quyết thì Tòa án phải giải quyết khi chia tài sản chung của vợ chồng. Trường hợp vợ chồng có nghĩa vụ với người thứ ba mà người thứ ba không yêu cầu giải quyết thì Tòa án hướng dẫn họ để giải quyết bằng vụ án khác.

Trường hợp áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn thì tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây để xác định tỷ lệ tài sản mà vợ chồng được chia:

• Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng
• Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung
• Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập
• Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng

Giá trị tài sản chung của vợ chồng, tài sản riêng của vợ, chồng được xác định theo giá thị trường tại thời điểm giải quyết sơ thẩm vụ việc.

Khi giải quyết chia tài sản khi ly hôn, Tòa án phải xem xét để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Ví dụ: Khi chia nhà ở là tài sản chung và là chỗ ở duy nhất của vợ chồng, trong trường hợp không chia được bằng hiện vật thì Tòa án xem xét và quyết định cho người vợ hoặc chồng trực tiếp nuôi con chưa thành niên, con bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự nhận hiện vật và thanh toán giá trị tương ứng với phần tài sản được chia cho người chồng hoặc vợ nếu người vợ hoặc chồng có yêu cầu.

Giải quyết quyền, nghĩa vụ tài sản của vợ chồng đối với người thứ ba khi ly hôn

ĐIều 60 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định như sau:

• Quyền, nghĩa vụ tài sản của vợ chồng đối với người thứ ba vẫn có hiệu lực sau khi ly hôn, trừ trường hợp vợ chồng và người thứ ba có thỏa thuận khác.
• Trong trường hợp có tranh chấp về quyền, nghĩa vụ tài sản thì áp dụng quy định tại các điều 27, 37 và 45 của Luật này và quy định của Bộ luật dân sự để giải quyết.

>>Xem thêm: Khi ly hôn khoản nợ chung xử lý như thế nào?

Thủ tục giải quyết tranh chấp nợ chung của vợ chồng khi ly hôn

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ quyết tranh chấp nợ chung của vợ chồng khi ly hôn

• Hồ sơ giải quyết tranh chấp nợ chung vợ chồng gồm những tài liệu, chứng cứ như sau:
• Đơn khởi kiện (Mẫu đơn của Tòa án có thẩm quyền);
• Giấy đăng ký kết hôn (Bản chính);
• Sổ hộ khẩu vợ, chồng (Bản sao công chứng);
• CMND/CCCD của vợ, chồng (Bản sao công chứng);
• Giấy khai sinh của con (Nếu có);
• Tài liệu chứng minh nợ chung của vợ, chồng;
• Các tài liệu, chứng cứ liên quan khác.

Bước 2: Nộp hồ sơ đến Tòa án có thẩm quyền

Sau khi chuẩn bị hồ sơ khởi kiện như đã đề cập ở mục trên, người khởi kiện nộp đơn đến Tòa án bằng một trong các hình thức sau, theo quy định tại khoản 1 Điều 190 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

• Nộp trực tiếp tại Tòa.
• Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính (gửi qua bưu điện).
• Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Bước 3: Tòa án xem xét hồ sơ và thụ lý vụ án

Sau khi nhận hồ sơ, Tòa án phải xem xét hồ sơ. Nếu hồ sơ hợp lệ và vụ án thuộc thẩm quyền của Tòa án; thì Tòa án gửi thông báo cho người khởi kiện đóng tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 07 ngày; kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí; người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Sau khi nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án thì vụ án ly hôn chính thức được thụ lý.

Nếu hồ sơ không hợp lệ thì Tòa án sẽ gửi thông báo cho người khởi kiện để sửa đổi, bổ sung trong thời hạn do Tòa án ấn định. Trường hợp người khởi kiện đã sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện theo đúng quy định; thì Tòa án tiếp tục việc thụ lý vụ án. Nếu người khởi kiện không sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu; thì Thẩm phán trả lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho người khởi kiện.

Luật sư tư vấn xác định và giải quyết nợ chung, nợ riêng

• Tư vấn, hỗ trợ xác định các khoản nợ chung, nợ riêng trong thời kỳ hôn nhân cũng như các quy định khác về hôn nhân và gia đình;
• Soạn thảo văn bản, soạn thảo các đơn từ cần thiết;
• Nhận ủy quyền để thực hiện các thủ tục cần thiết;
• Thu thập tài liệu, chứng cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng;
• Tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng tại các phiên tòa;
• Tư vấn, hỗ trợ về các vấn đề hôn nhân và gia đình liên quan khác.

Tùy vào mục đích phát sinh các khoản nợ mà xác định khoản nợ chung, nợ riêng. Từ đó đặt ra vấn đề xác định người thực hiện nghĩa vụ đối với bên thứ ba, một trong hai vợ chồng sẽ chịu trách nhiệm riêng biệt hay cả hai vợ chồng cần có trách nhiệm liên đới thực hiện và tài sản dùng để thực hiện nghĩa vụ này là tài sản chung hay tài sản riêng. Nếu bạn đọc còn bất kỳ vấn đề thắc mắc hoặc chưa rõ liên quan đến vấn đề này cần được tư vấn, vui lòng liên hệ theo HOTLINE: 1900.63.63.87 để được LUẬT SƯ TƯ VẤN LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH tư vấn chi tiết. Xin cảm ơn.

>>>Bài viết có thể bạn quan tâm:

• Các khoản nợ được phân chia như thế nào khi vợ chồng ly hôn?
• Vợ vay tiền không cho chồng biết chồng có liên đới trả nợ không?
• Nhà đang thế chấp tại ngân hàng ly hôn giải quyết như thế nào?