Luật Hình Sự

Thủ tục và các biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Biện pháp thu thập chứng cứ là những cách thức mà Cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nhằm tìm ra chứng cứ, sự kiện để phục vụ quá trình giải quyết vụ án. Việc thu thập chứng cứ có thể được tiến hành siêng suốt quá trình giải quyết vụ án, tuy nhiên thẩm quyền sử dụng các biện pháp luật định sẽ được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện. Nếu hiểu rõ được cơ sở pháp lý về vấn đề này sẽ giúp các chủ thể có liên quan thuận lợi hơn trong việc giải quyết vụ án hình sự. 

Biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự
Biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Chứng cứ trong vụ án hình sự là gì?

Căn cứ quy định tại Điều 86 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 thì chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.

Chứng cứ có thể được thu từ các nguồn sau đây:

  • Vật chứng;
  • Lời khai, lời trình bày;
  • Dữ liệu điện tử;
  • Kết luận giám định, định giá tài sản;
  • Biên bản trong hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án;
  • Kết quả thực hiện ủy thác tư pháp và hợp tác quốc tế khác;
  • Các tài liệu, đồ vật khác.

Những gì có thật nhưng không được thu thập đúng trình tự thủ tục luật định thì không có giá trị pháp lý và không trở thành chứng cứ. 

Trình tự, thủ tục thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp chứng cứ, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử, trình bày tình tiết làm sáng tỏ vụ án. Tùy theo loại chứng cứ mà thủ tục thu thập sẽ khác nhau. Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng sẽ thu thập chứng cứ thông qua các hoạt động điều tra. 

  1. Thủ tục giải thích quyền và nghĩa vụ cho đối tượng bị áp dụng: áp dụng trong các biện pháp hỏi cung; lấy lời khai của người bị bắt, người bị tạm giữ, người làm chứng, người bị hại; khi tiến hành đối chất, nhận dạng, khám người, khám nơi làm việc, khám chỗ ở, địa điểm.
  2. Thủ tục chứng kiến: trong các trường hợp khám xét chỗ ở; tống đạt văn bản; hay tại nơi mà hành vi, sự việc diễn ra. Người chứng kiến có thế là hàng xóm láng giềng, hoặc người bất kỳ, nhưng phải tuân thủ theo Điều 67 BLTTHS 2015;
  3. Thủ tục thông báo cho Viện kiểm sát: ví dụ thủ tục đối chất theo Điều 189 BLTTHS 2015; khám xét, bắt giữ, tạm giữ, tạm giam; tiếp nhận tin báo tội phạm; bắt người trong trường hợp khẩn cấp(các điều 193; 110);..
  4. Thủ tục lập biên bản: Điều 95 BLTTHS quy định khi tiến hành các hoạt động tố tụng, bắt buộc phải lập biên bản theo mẫu quy định thống nhất.
  5. Thủ tục ra văn bản áp dụng: đây còn gọi là thủ tục xin quyết định phê chuẩn của Viện kiểm sát. Ví dụ: trường hợp giữ người khẩn cấp (Điều 110); bắt tạm giam (Điều 113); trường hợp áp dụng biện pháp bảo lĩnh (Điều 121);

Ngoài các thủ tục trên còn phải tuân thủ những thủ tục khác như: Không được hỏi cung vào ban đêm (trừ khi không thể trì hoãn); thủ tục tách riêng từng người hỏi cung, lấy lời khai, thủ tục tham dự của người đại diện trong trường hợp người làm chứng dưới 16 tuổi; Thủ tục tham gia tố tụng của người giám hộ trong trường hợp bị can, bị cáo là người chưa thành niên.

Ngoài cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng được tiến hành thu thập chứng cứ thì người bào chữa cũng là chủ thể được pháp luật quy định có quyền thu thập tài liệu, chứng cứ phục vụ cho hoạt động bào chữa.

Căn cứ theo khoản 2 Điều 88 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, luật sư có các hoạt động thu thập chứng cứ như sau:

  • Gặp người mà mình bào chữa, bị hại, người làm chứng và những người khác biết về vụ án để hỏi, nghe họ trình bày về những vấn đề liên quan đến vụ án;
  • Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử liên quan đến việc bào chữa.

>>> Xem thêm: Hoạt động thu thập chứng cứ khi áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt 

Thủ tục thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Các biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Trong quá trình điều tra, truy tố

Trong giai đoạn này, các biện pháp thu thập chứng cứ có thể kể đến như:

  • Gặp gỡ, tiếp xúc với bị can nhằm thu thập các chứng cứ hữu ích trong buổi trao đổi;
  • Gặp bị hại, người làm chứng và những người khác biết về vụ án để hỏi, nghe họ trình bày về các vấn đề liên quan đến vụ án (khoản 2 Điều 88 Bộ luật tố tụng hình sự 2015);
  • Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử liên quan đến việc bào chữa (khoản 2 Điều 88 Bộ luật tố tụng hình sự 2015).
  • Tiếp cận các nguồn chứng cứ thông qua các buổi hỏi cung, biên bản tố tụng, v.v. theo thông báo của Viện kiểm sát (khoản 1 Điều 73, khoản 1 Điều 183 BLTTHS 2015);
  • Tiếp nhận các thông báo, bản cáo trạng, quyết định về việc truy tố của Viện kiểm sát theo khoản 2 Điều 240 Bộ luật tố tụng dân sự 2015;
  • Được đọc, ghi chép và sao chụp các tài liệu phục vụ cho quá trình bào chữa từ khi kết thúc điều tra;
  • Tiếp cận các tài liệu, đồ vật và việc xử lý vật chứng.

Trong quá trình xét xử vụ án hình sự

Sau khi Thẩm phán ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, luật sư có thể thu thập chứng cứ bằng các biện pháp sau đây:

  • Tiếp xúc với bị cáo đang bị tạm giam tại phiên tòa (khoản 4 Điều 256 Bộ tố tụng dân sự 2015);
  • Được xem biên bản phiên tòa và yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung vào biên bản phiên tòa. (khoản 4 Điều 258 Bộ luật tố tụng dân sự 2015);
  • Đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi thêm về những tình tiết cần làm sáng tỏ (khoản 2 Điều 307 Bộ luật tố tụng dân sự 2015);
  • Tại phần xét hỏi, có quyền hỏi bị cáo về những chứng cứ và đồ vật liên quan đến việc bảo vệ quyền và lợi ích của đương sự; (khoản 2 Điều 309 Bộ luật tố tụng hình sự 2015);
  • Được xem xét tại chỗ những vật chứng không thể đưa đến phiên tòa (khoản 2 Điều 312 Bộ luật tố tụng hình sự 2015);
  • Được hỏi thêm người tham gia phiên tòa về những vấn đề liên quan đến vật chứng. (khoản 2 Điều 312 Bộ luật tố tụng hình sự 2015).

>>> Xem thêm: Luật sư có được tự thu thập chứng cứ để xin giảm án cho thân chủ

Các biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Vấn đề kiểm tra và đánh giá chứng cứ

Mỗi chứng cứ phải được kiểm tra, đánh giá để xác định tính hợp pháp, xác định tính hợp pháp, xác thực và liên quan đến vụ án. Việc xác định những chứng cứ thu thập được phải bảo đảm đủ để giải quyết vụ án hình sự.

Người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình phải kiểm tra, đánh giá đầy đủ, khách quan, toàn diện mọi chứng cứ đã thu thập được về vụ án.

Dịch vụ tư vấn quy định về biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự

Luật sư Chuyên tư vấn luật sẽ cung cấp dịch vụ tư vấn về trình tự 

  • Luật sư tư vấn về trình tự thu thập chứng cứ;
  • Luật sư tư vấn quyền lợi và nghĩa vụ của khách hàng khi thu thập chứng cứ;
  • Đại diện thân chủ thực hiện thu thập, đánh giá chứng cứ;
  • Tư vấn trình tự thu thập chứng cứ điện tử; thủ tục thực nghiệm điều tra,.. và các thủ tục thu thập chứng cứ khác trong từng giai đoạn.
  • Theo dõi hồ sơ và thực hiện bổ sung chứng cứ theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền
  • Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng tại tòa
  • Luật sư tư vấn về tính hợp pháp và các vấn đề liên quan đến trình tự thu thập chứng cứ.

Tiến hành các biện pháp thu thập chứng cứ theo đúng thẩm quyền, thủ tục có ý nghĩa rất quan trọng cho việc chứng minh sự thật vụ án. Những chứng cứ được thu thập là cơ sở để ra kết luận điều tra, truy tố bị can, bị cáo và cũng ó thể chứng minh sự vô tội cho những người này. Nếu quý độc giả có thắc mắc hoặc có nhu cầu tư vấn vui lòng liên hệ qua Hotline 1900.63.63.87 để được LUẬT SƯ CHUYÊN HÌNH SỰ hỗ trợ.

>> Bài viết liên quan chứng cứ trong vụ án hình sự có thể bạn quan tâm:

4.9 (17 bình chọn)

Bài viết được Tham vấn bởi Luật sư: Võ Tấn Lộc - Tác giả: Vũ Thị Hải Yến
Tham vấn bởi Luật sư: Võ Tấn Lộc - Tác giả: Vũ Thị Hải Yến

Tác giả: Chuyên Viên Pháp Lý - Vũ Thị Hải Yến

Lĩnh vực tư vấn: hành chính, dân sự, đất đai, di chúc, thừa kế.

Trình độ đào tạo: Trường Đại học Luật

Số năm kinh nghiệm thực tế: 2 năm

Tổng số bài viết: 894 bài viết