Khởi tố tội hiếp dâm khi ngủ với người tâm thần là trường hợp xảy ra trên thực tế khiến người thực hiện hành vi rơi vào những tình huống khó khăn. Vậy tại sao ngủ với người tâm thần lại bị khởi tố tội hiếp dâm, liệu có thể bào chữa giúp cho những người không hiểu rõ về pháp luật hình sự, bài viết này của chúng tôi sẽ tư vấn về vấn đề này.
>>Xem thêm: Người tâm thần đánh gây thương tích thì ai bồi thường ?
Mục Lục
Tội hiếp dâm theo quy định pháp luật hình sự
Theo Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015, hiếp dâm là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.
- Hành vi dùng vũ lực có thể là vật ngã, giữ chân tay, bịt miệng, trói…
- Đe dọa dùng vũ lực là dùng lời nói hoặc cử chỉ, động tác nhưng chưa tác động trực tiếp vào người nạn nhân khiến họ hiểu rằng nếu không cho giao cấu có thể bị dùng vũ lực ngay.
- Tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là khi họ ở một mình trong đêm tối, bị bệnh hoặc say rượu,…
Hiếp dâm là hành vi xảy ra giữa những người khác giới, người thực hiện là nam giới và nạn nhân là nữ giới.
Đây là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội. Mức xử phạt đối với hành vi này được quy định tại Điều 141, Điều 142 Bộ luật hình sự 2015:
- Phạt tù từ 02 năm đến 20 năm, chung thân, tử hình, tùy theo mức độ vi phạm.
- Phạm tội với người chưa thành niên từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị phạt tù từ 5 – 10 năm.
- Phạm tội với trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi bị phạt tù từ 7 năm đến chung thân, hay tử hình tùy theo mức độ vi phạm.
- Phạm tội với trẻ em chưa đủ 13 tuổi bị phạt tù từ 12 năm đến chung thân, tử hình.
Quy định của pháp luật về người bị tâm thần
Người bị tâm thần là người mắc bệnh tâm thần – rối loạn hoạt động não bộ gây nên những biến đổi bất thường về lời nói, ý tưởng, hành vi, tác phong, tình cảm,…
Về mặt pháp luật, theo Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015, Điều 206 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, để xác định một bệnh nhân tâm thần thì cần phải có kết quả giám định tâm thần theo quy trình giám định quy định tại Thông tư 23/2019/TT-BYT của Bộ y tế.
Các mức độ của người bị tâm thần theo pháp luật:
- Mất năng lực hành vi dân sự: là người không thể nhận thức và làm chủ hành vi của mình hoàn toàn, có chứng nhận giám định và được Tòa án tuyên bố là mất năng lực hành vi dân sự.
- Người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi: những người này thường là những người bị tâm thần mức độ nhẹ, họ có thể có những lúc tỉnh táo làm chủ hành vi chứ chưa đến mức mất hết nhận thức và làm chủ hành vi.
Trong đó, mất nhận thức và làm chủ hành vi là không làm chủ ý thức của mình, không thể suy nghĩ về đúng sai, hậu quả khi thực hiện hành vi.
Khởi tố tội hiếp dâm khi ngủ với người bị tâm thần
Các trường hợp khởi tố
Cơ sở pháp lý để khởi tố tội hiếp dâm khi có hành vi ngủ với người tâm thần là khoản 1 Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015:
- Hành vi này là lỗi cố ý;
- Nạn nhân là người tâm thần có giấy chứng nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền, có quyết định công nhận là người mất năng lực hành vi dân sự của Tòa án;
- Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân: do nạn nhân không có nhận thức, không có khả năng làm chủ hành vi nên khi người phạm tội dụ dỗ khiến nạn nhân bị lừa dẫn đến hành vi quan hệ tình dục;
- Trong trường hợp nạn nhân tự nguyện thì hành động tự nguyện của nạn nhân cũng không đánh giá được hết tính chất nguy hiểm, hậu quả hành vi đó nên hành vi của người phạm tội vẫn bị cho là lợi dụng tình trạng không tự vệ được của nạn nhân;
- Thương tích trên cơ thể nạn nhân: giám định xem tinh trùng, tinh dịch và các vết tích của người thực hiện hành vi hiếp dâm có trong âm đạo hay còn trên cơ thể của nạn nhân.
Lưu ý: Đối với vụ án hình sự, giám định tâm thần có thể được giám định trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử theo phần III mục A phụ lục I Thông tư 23/2019/TT-BYT nên dù ngủ với người tâm thần trước khi có kết quả giám định thì người phạm tội vẫn bị khởi tố tội hiếp dâm.
Trường hợp không khởi tố
Trong trường hợp ý thức chủ quan của người thực hiện hành vi không hề biết nạn nhân bị tâm thần và nạn nhân tâm thần này có thể chỉ là người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi theo Điều 23 Bộ luật dân sự 2015, nghĩa là có những lúc họ vẫn suy nghĩ và nhận thức như người bình thường thì khi người tâm thần tự nguyện cũng thể hiện cho ý chí, suy nghĩ chủ quan của họ.
Như vậy, khi người tâm thần nhận thức, tự nguyện thì sẽ không cấu thành tội hiếp dâm.
Thủ tục nhờ luật sư bào chữa trong trường hợp này
Khi bị khởi tố hình sự về tội hiếp dâm, người bị buộc tội có thể làm thủ tục nhờ luật sư bào chữa để bảo vệ quyền lợi của mình theo khoản 2 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Thủ tục nhờ luật sư bào chữa cho người bị khởi tố tội hiếp dâm theo Điều 75 bộ luật Tố tụng Hình sự 2015:
- Người bị buộc tội làm đơn yêu cầu người bào chữa thì có thể nêu rõ người bào chữa hoặc nhờ người thân thuê luật sư bào chữa.
- Không có đơn yêu cầu bào chữa thì trong lần đầu tiên khi lấy lời khai người bị bắt, người bị tạm giữ, hỏi cung bị can, nếu có nhu cầu mời luật sư bào chữa, Điều tra viên hoặc Cán bộ điều sẽ hướng dẫn họ viết đơn nhờ người bào chữa.
- Trong thời hạn theo luật định từ 12-24 giờ kể từ khi nhận được đơn yêu cầu luật sư bào chữa, cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm chuyển đơn này cho người bào chữa, người đại diện hoặc người thân thích của họ.
- Trường hợp người bị khởi tố không nêu đích danh người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền phải chuyển đơn này cho người đại diện hoặc người thân của họ để nhờ luật sư bào chữa.
- Trường hợp người đại diện hoặc người thân thích của những người có đơn yêu cầu nhờ người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền thông báo cho người bị bắt, người bị tạm giữ, người bị tạm giam để có ý kiến về việc nhờ luật sư bào chữa.
Sau khi thực hiện thủ tục nhờ luật sư, luật sư tiến hành đăng kí cấp chứng nhận bào chữa cho người phạm tội hiếp dâm theo khoản 2, 3 Điều 76 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015:
- Thẻ luật sư (bản sao được chứng thực);
- Giấy yêu cầu luật sư của người bị tạm giữ, bị can hoặc của người thân hoặc của người đại diện hợp pháp của người bị tạm giữ, bị can;
- Giấy giới thiệu của tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề luật sư hoặc giấy giới thiệu của Đoàn luật sư (đối với trường hợp hành nghề với tư cách cá nhân);
- Văn bản phân công của đoàn luật sư trong trường hợp chỉ định người bào chữa cho người bị tạm giữ, bị can.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận đủ giấy tờ quy định nêu trên, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kiểm tra giấy tờ và thấy không thuộc trường hợp từ chối việc đăng ký bào chữa quy định tại khoản 5 Điều này thì tiến hành:
- Vào sổ đăng ký bào chữa;
- Gửi ngay văn bản thông báo người bào chữa cho người đăng ký bào chữa, cơ sở giam giữ;
- Lưu giấy tờ liên quan đến việc đăng ký bào chữa vào hồ sơ vụ án.
Nếu xét thấy không đủ điều kiện thì từ chối việc đăng ký bào chữa và phải nêu rõ lý do bằng văn bản.
Trên đây là những tư vấn của chúng tôi liên quan đến khởi tố tội hiếp dâm khi ngủ với người bị tâm thần. Quý bạn đọc cần được giải đáp các vấn đề pháp lý liên quan đến các vấn đề này hãy liên hệ ngay hotline của chúng tôi – 1900 63 63 87 để được tư vấn. Xin cảm ơn./.
*Lưu ý: Nội dung tư vấn trên đây chỉ mang tính tham khảo. Tùy từng thời điểm và đối tượng khác nhau mà nội dung tư vấn trên có thể sẽ không còn phù hợp. Mọi thắc mắc, góp ý xin vui lòng liên hệ về email: chuyentuvanluat@gmail.com.
