Hiện nay các tranh chấp về đất đai phát sinh ngày càng nhiều trong mối quan hệ xã hội. Để xác định thẩm quyền và thủ tục giải quyết chính xác từng tranh chấp cần xác định chính xác các dạng tranh chấp đất đai phổ biến hiện nay. Việc xác định loại tranh chấp phụ thuộc vào đối tượng của tranh chấp. Bài viết sau đây sẽ cung cấp các dạng tranh chấp đất phổ biến hiện nay.
Các dạng tranh chấp đất đai phổ biến
Mục Lục
Tranh chấp đất đai bao gồm mấy dạng phổ biến?
Căn cứ khoản 24 Điều 3 Luật Đất đai 2013 thì tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai Theo đó, tranh chấp đất đai thông thường có thể được chia làm 03 dạng chính. Các dạng này bao gồm:
- Tranh chấp quyền sử dụng đất;
- Tranh chấp quyền và nghĩa vụ phát sinh khi sử dụng đất;
- Tranh chấp liên quan đến đất.
Tùy theo tiêu chí khác nhau mà việc xác định các loại tranh chấp có thể khác nhau, tuy nhiên dù loại nào thì theo đối tượng tranh chấp đất đai cũng sẽ quy về 03 loại chính trên.
Tranh chấp quyền sử dụng đất đai
Tranh chấp quyền sử dụng đất là tranh chấp tranh chấp phát sinh phải xác định quyền sử dụng đất thuộc về ai. Trong dạng này có sự tranh chấp giữa các bên về quyền quản lý, quyền sử dụng một diện tích đất đai nào đó hoặc một phần trong diện tích đó. Có thể có dạng chính như sau:
Thứ nhất, tranh chấp về quyền sử dụng ruộng đất, đất đai có liên quan đến tranh chấp về địa giới hành chính. Loại tranh chấp này thường xảy ra giữa người ở hai tỉnh, hai huyện, hai UBND xã với nhau.
Thứ hai, tranh chấp đòi lại đất, đòi lại tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Thực chất đây là dạng tranh chấp đòi lại đất, đòi lại tài sản gắn liền với đất có nguồn gốc trước đây thuộc quyền sở hữu của họ hoặc người thân của họ mà do nhiều nguyên nhân khác nhau họ không còn quản lý, sử dụng nữa. Bây giờ những người này đòi lại người đang quản lý, sử dụng dẫn đến tranh chấp. Gồm tranh chấp đòi lại nhà, đất cho mượn, cho thuê, cho ở nhờ….
Thứ ba, tranh chấp giữa những người sử dụng với nhau về ranh giới giữa các vùng đất được phép sử dụng và quản lý. Đây là tranh chấp về ranh giới đất liền kề, ngõ đi. Loại tranh chấp này thường do một bên tự ý thay đổi ranh giới hoặc hai bên không xác định được với nhau về ranh giới, một số trường hợp chiếm luôn diện tích đất của người khác.
Tranh chấp quyền và nghĩa vụ phát sinh khi sử dụng đất
Tranh chấp quyền và nghĩa vụ phát sinh khi sử dụng đất là dạng tranh chấp về quyền nghĩa vụ trong các giao dịch về đất và mang bản chất tranh chấp hợp đồng dân sự. Trong các dạng tranh chấp này thì người đang sử dụng đất đã sử dụng hợp pháp đất, không có ai tranh chấp. Tuy nhiên, ví dụ khi sử dụng quyền và nghĩa vụ sử dụng đất của mình là thực hiện các giao dịch về dân sự mà dẫn đến tranh chấp. Có các dạng tranh chấp như tranh chấp hợp đồng chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, thế chấp hoặc bảo lãnh, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất.
Các tranh chấp này có thể là yêu cầu thực hiện nghĩa vụ theo mẫu đơn, hợp đồng, công nhận hiệu lực của hợp đồng, tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu…Bản chất của tranh chấp trong các trường hợp này là tranh chấp về hợp đồng dân sự.
Tranh chấp phát sinh trong các quá trình giao dịch đất đai
Tranh chấp liên quan đến đất
Tranh chấp này thường thể hiện dưới hai dạng chính tranh chấp về thừa kế liên quan đến đất đai và tranh chấp tài sản vợ chồng khi ly hôn. Theo đó:
Thứ nhất, về tranh chấp quyền sử dụng đất khi vợ chồng ly hôn là trường hợp tranh chấp đất hoặc tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất khi vợ chồng ly hôn. Đất tranh chấp có thể là đất nông nghiệp, lâm nghiệp hoặc đất để ở.
Thứ hai, tranh chấp về quyền thừa kế quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Đây là dạng tranh chấp do người có quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất chết mà không để lại di chúc hoặc để lại di chúc không phù hợp với quy định của pháp luật và những người hưởng thừa kế không thỏa thuận, hòa giải được với nhau về phân chia thừa kế hoặc thiếu hiểu biết về pháp luật dẫn đến tranh chấp.
Trong tất cả những vấn đề về tranh chấp đất đai, hãy cố gắng thỏa thuận tránh những trường hợp làm phức tạp vấn đề, khởi kiện, khiếu nại tại toàn án. Khi đó mọi chuyện sẽ khó khăn hơn rất nhiều.
Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại Tòa án
Thẩm quyền giải quyết
Căn cứ Khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/5/2017 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao thì tranh chấp về đất nhằm xác định ai có quyền sử dụng đất thì phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã trước khi khởi kiện tại tòa án.
Do vậy các tranh chấp về đất đai nhưng không thuộc dạng tranh chấp xác định ai là người có quyền sử dụng đất thì không cần tiến hành hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã trước khi khởi kiện tại Tòa án.
Đối với tranh chấp về xác định ai có quyền sử dụng đất sau khi hòa giải tại ủy ban nhân dân cấp xã nhưng không thành thì có quyền khởi kiện ra tòa án nơi có đất.
Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp liên quan đến đất. Trừ trường hợp vụ án có yếu tố nước ngoài thì sẽ thuộc thẩm quyền Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Cơ sở pháp lý: Điều 203 Luật Đất đai 2013, khoản 9 Điều 26, điểm a khoản 1 Điều 35 và điểm c khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
>>Xem thêm: Tranh chấp về thừa kế đất có phải hòa giải ở xã không?
Hồ sơ chuẩn bị
Để khởi kiện tranh chấp đất đai cần chuẩn bị:
- Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13/01/2017 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao;
- Biên bản hòa giải không thành tại Ủy ban nhân dân cấp xã (trường hợp tranh chấp xác định ai có quyền sử dụng đất);
- Giấy tờ pháp lý của người khởi kiện: Căn cước công dân; Hộ chiếu và các giấy tờ có giá trị chứng minh tương đương;
- Tài liệu, chứng cứ chứng minh yêu cầu khởi kiện.
>> Tải mẫu đơn: Đơn khởi kiện
Thủ tục thực hiện
Trình tự thủ tục xem xét đơn và tiến hành thụ lý giải quyết đơn khởi kiện được thực hiện qua các bước sau:
- Bước 1: Nộp đơn khởi kiện. Có thể nộp đơn khởi kiện trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi hồ sơ khởi kiện thông qua bưu điện hay cổng dịch vụ Công Quốc gia (nếu có).
- Bước 2: Phân công thẩm phán xem xét đơn.
- Bước 3: Tòa án thụ lý vụ án và ra thông báo đến các cơ quan và cá nhân liên quan.
- Bước 4: Tiến hành hòa giải và mở phiên họp tiếp cận, công khai chứng cứ.
- Bước 5: Chuẩn bị xét xử.
- Bước 6: Đưa vụ án ra xét xử ở phiên tòa sơ thẩm.
Cơ sở pháp lý: Điều 190, 191, 195, 196, 205, 222, 270 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai
Luật sư chuyên môn trong lĩnh vực đất đai sẽ tư vấn các vấn đề sau:
- Tư vấn xác định dạng tranh chấp đất đai;
- Tư vấn quy định pháp luật về tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ;
- Nghiên cứu, đánh giá hồ sơ, chứng cứ cần thiết cho quá trình giải quyết, đưa ra phương án giải quyết tranh chấp đất đai;
- Hỗ trợ soạn thảo hồ sơ khởi kiện và các văn kiện pháp lý khác về tranh chấp đất đã được cấp sổ đỏ;
- Hỗ trợ khách hàng trình tự thủ tục khởi kiện, thời hiệu khởi kiện, điều kiện khởi kiện giải quyết tranh chấp;
- Thay mặt, đại diện khách hàng làm việc với cơ quan có thẩm quyền trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai.
Tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai
Tranh chấp đất đai có rất nhiều dạng khác nhau, tùy theo từng loại tranh chấp mà thẩm quyền và thủ tục giải quyết có thể khác nhau. Vì vậy việc xác định chính xác loại tranh chấp là vô cùng quan trọng. Nếu quý khách hàng cần hỗ trợ về lĩnh vực này hãy liên hệ luật sư đất đai của Chuyên tư vấn luật qua Hotline 1900.63.63.87 để được hỗ trợ kịp thời.
